Sağlığı koruma ve hastalıkları önlemede düzenli sağlık kontrolleri ve taramaları önemli bir yere sahiptir. Gerektiğinde; yolunda gitmeyen durumlarda, doğumda, doğum sonrası bakımda, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlarda, genital kanserler gibi durumlarda jinekolojik muayene yapılabilmektedir. Hastalığın tespit edilmesi, tedavisi veya sağlığın korunması için jinekolojik muayene önemlidir.
Jinekolog muayeneleri öncesinde, sırasında ve sonrasında hastalara sağlık hizmet sunucuları tarafından gerçekleştirilebilen psikolojik, sözel ve fiziksel şiddete jinekolojik şiddet denir.
Peki, neler jinekolojik şiddet olabilir?
- Mahremiyete özen gösterilmemesi,
- Alay edici şekilde bakılması, alay edilmesi,
- Sert, aceleci, duyarsız davranılması,
- Hastaya ses yükseltilmesi veya fiziksel saldırıda bulunulması,
- Muayeneden önce gerekli açıklamaların yapılmaması,
- Yapılan işlem sırasında saygılı ve nazik davranılmaması,
- Jinekolojik muayene için açıklayıcı ve net bir şekilde izin alınmaması,
- Hastanın gebeliğini sonlandırma isteğine rağmen hastanın vazgeçmesi için müdahalede bulunulması,
- Gebenin, gebeliğini sonlandırmak için ikna edilmeye çalışılması,
- Sağlık çalışanının kendi değer yargılarına göre yönlendirici ve yargılayıcı sorular sorulması,
- Hastayla ilgilenecek sağlık çalışanının cinsiyetini seçme izninin verilmemesi.
Burada unutulmaması gereken önemli hususlardan biri acil hallerde sağlık profesyonelinin kişinin en yüksek yararını düşünerek müdahalelerde bulunurken açıklama yapma ve onam alma işlemini, sağlık çalışanının cinsiyetini seçme hakkını, muayene için izin isteme sorumluluğunu atlayabilmesidir. Belirtildiği gibi acil hallerde kişinin hayatını kurtarma, oluşabilecek zararlardan kişiyi kurtarma veya en az zararla kişiyi kurtarma esastır ve bu durumlar jinekolojik şiddet olarak değerlendirilmez.
Jinekolojik şiddetin kadınlar üzerindeki etkilerinden bazıları; utanma, korku, suçluluk, güçsüzlük, ağrı, hatta travma, depresyon gibi ciddi sağlık sorunları olabilir. Olumsuz bir deneyim yaşandığı için ilerleyen dönemde kadınlar muayene olmayı reddedebilir. İyileşme süreci uzar. Hastalığın tanı ve tedavisinin konmasında gecikme olabilir veya hiç olmayabilir. Bu durum sadece hastayı değil aslında tüm sistemi ve bu sistemde emek gösteren herkesi de etkileyebilir.
Şiddetin her türlüsü suçtur. Şiddet, insan hakkı ihlalidir. Hasta hakları temelini insan haklarından alır. Hasta haklarının içerisinde; sağlık kuruluşunu seçme ve değiştirme, tedaviyi reddetme ve durdurma, onam alınması, öncelik sırasının belirlenmesini isteme, güvenlik, insani değerlere saygı gösterilmesi, saygınlık görme, müracaat-şikâyet ve dava hakkı, personeli tanıma-seçme ve değiştirme, mahremiyete saygı gösterilmesi gibi haklar mevcuttur. Eğer bir hak ihlali ile karşı karşıya kalındıysa Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezine 184 numarası üzerinden ve Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezine 150 numarası üzerinden ihlaller iletilebilir. Ayrıca hastanelerin hasta hakları birimlerine de şikayette bulunmak mümkündür. Bunun yanında sağlık personeline yönelik şiddetin de suç ve hak ihlali olduğu ve var olan şikayet mekanizmalarını işleterek süreçleri ilerletmenin önemli olduğu unutulmamalıdır.
Hazırlayanlar:
Ezgi Bolat, Hatay Gençlik Merkezi Sağlık Eğitmeni
Sözü Geçen Çalışmalar:
https://kaosgl.org/gokkusagi-forumu-kose-yazisi/jinekolojik-siddet
https://www.birgun.net/haber/igneyi-kendimize-batirabilmek-jinekolojik-siddet-277409
https://dergipark.org.tr/en/download/issue-file/7110
https://jinekolojiksiddet.wordpress.com/
https://insideturkey.news/tr/2020/03/29/turkiyede-kadinlar-jinekolojik-muayeneden-kaciniyor/
https://hastahaklari.saglik.gov.tr/
https://pursaklardh.saglik.gov.tr/TR,36038/hasta-haklarinin-gelisimi-ve-bilimsel-calismalar.html
