Tüm insanların sadece insan olmakla sahip olduğu temel hak ve özgürlüklere İnsan Hakları denmektedir ve bu haklar 1948 yılında imzalanan İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile güvence altına alınmıştır. İnsan haklarından birisi de temel hak olan yaşama hakkının önemli bileşenlerinden biri olan sağlık hakkıdır. Sağlıklı olmak, sağlığını geliştirmek ve sağlığına yönelik olumsuzluklardan korunarak yaşamını sağlıklı bir şekilde sürdürmek ve bu kapsamda hizmet almak, her bireyin sahip olduğu temel haklardandır Bu kapsamda bir sağlık kuruluşuna hizmet almak için başvuran herkesin;
- Hizmetten genel olarak faydalanma
- Bilgilendirme ve bilgi isteme
- Sağlık Kuruluşunu ve personelini, seçme ve değiştirme
- Mahremiyet
- Tedaviyi Reddetme, durdurma ve bilgilendirilmiş rıza
- Güvenlik
- Saygınlık görme ve Rahatlık
- Ziyaret ve refakatçi bulundurma
- Müracaat, şikayet ve dava hakkı vardır.
Sağlık Bakanlığı Hasta Hakları ve Sorumlulukları belgesine göre bu haklar aşağıdaki şekilde detaylandırılır;
Hizmetten genel olarak faydalanma : Herkesin; adalet ve hakkaniyet ilkeleri doğrultusunda sağlık hizmetlerinden faydalanmaya, ırk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, ekonomik ve sosyal durumları dikkate alınmadan hizmet almaya ve hizmete ulaşmaya hakkı vardır.
Bilgilendirme ve bilgi isteme: Herkesin; her türlü sağlık hizmetinin ve imkanın neler olduğunu öğrenmeye ve sağlık durumu ile ilgili her türlü bilgiyi sözlü veya yazılı olarak almaya hakkı vardır.
Sağlık Kuruluşunu ve personelini, seçme ve değiştirme: Herkesin; sağlık kuruluşunu seçmeye, değiştirmeye ve seçtiği sağlık kuruluşunda verilen sağlık hizmetlerinden faydalanmaya, sağlık hizmeti verecek ve vermekte olan hekimlerin ve diğer sağlık çalışanlarının kimliklerini, görev ve unvanlarını öğrenmeye, seçme ve değiştirmeye hakkı vardır.
Mahremiyet: Herkesin; gizliliğe uygun olan bir ortamda her türlü sağlık hizmetini almaya hakkı vardır.
Tedaviyi Reddetme, durdurma ve bilgilendirilmiş rıza : Herkesin; tedaviyi reddetmeye, durdurulmasını istemeye, tıbbi müdahalelerde yazılı olarak rızasının alınmasına ve rıza çerçevesinde hizmetten faydalanmaya hakkı vardır.
Güvenlik : Herkesin; sağlık hizmetini güvenli bir ortamda almaya hakkı vardır.
Saygınlık Görme ve Rahatlık: Herkesin; saygı gösterilerek, güler yüzlü, nazik, şefkatli bir ortamda, her türlü hijyenik şartlar sağlanmış, gürültülü ve rahatsız edici bütün etkenler giderilmiş bir sağlık hizmeti almaya hakkı vardır.
Ziyaret ve refakatçi bulundurma: Herkesin; sağlık tesislerince belirlenen usül ve esaslar çerçevesinde ziyaretçi kabul etmeye ve mevzuatın ve sağlık tesisinin imkanları ölçüsünde ve hekimin uygun görmesi halinde refakatçi bulundurmaya hakkı vardır.
Müracaat, şikayet ve dava hakkı: Herkesin; haklarının ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü başvuru, şikayet ve dava hakkını kullanmaya hakkı vardır.
Hem hastaların hem de sağlık hizmet sunucularının güvence altına alınabilmesi için hasta hak ve sorumluluklarının herkes tarafından bilinmesi oldukça önemlidir. Haklarını bilen ve haklarını hangi mekanizmaları kullanarak arayacağına hakim olan kişilerin artmasıyla hem hastaların hizmet alırken daha güvende hissetmesi hem de sağlık hizmet sunucularına yönelik şiddetin azalması sağlanabilir.
Daha detaylı bilgi almak için Sanal Akran dijital eğitim platformumuzu inceleyebilirsiniz.
Hazırlayanlar:
Esra Özcan, Ankara Gençlik Merkezi Sağlık Eğitmeni
Sözü Geçen Çalışmalar
1. https://sbu.saglik.gov.tr/hastahaklari/haksorumluluk.htm
2. https://yunakdh.saglik.gov.tr/TR,95578/hasta-haklari-nelerdir.html
3. http://bilheal.bilkent.edu.tr/aykonu/ay2007/Mayis07/hastahaklari.html
